Dnia 2 października 2012 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” dotyczący zasad ustalania wymiaru pracy pracownika w okresie rozliczeniowym, w którym święto przypada na dzień wolny od pracy.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 130 § 21 Kodeksu pracy:
- jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji oraz
- jest zgodny z art. 66 ust. 2 Konstytucji.
Ważne! Wszyscy pracownicy mają prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy (art. 14 Kodeksu pracy oraz art. 66 ust. 2 Konstytucji). W związku z tym ustawowe ograniczenie liczby dni wolnych od pracy w danym okresie rozliczeniowym powinno w równej mierze dotyczyć wszystkich pracowników i być oparte na racjonalnych i zobiektywizowanych, a także przewidywalnych kryteriach.
Warto pamiętać, że wprowadzone dodatkowe święto Trzech Króli (6 stycznia) pozbawiło pracowników możliwości odebrania sobie dnia wolnego w innym terminie, w sytuacji, kiedy święto przypada w sobotę.
Kiedy różnicowanie liczby dni wolnych jest uzasadnione a kiedy nie?
Trybunał zwrócił uwagę, że liczba dni wolnych od pracy w danym okresie rozliczeniowym mogłaby być różna dla różnych grup pracowników, gdyby można było na podstawie przepisów prawa wyodrębnić grupy pracowników, którym ze względu na cechy osobowe lub charakter pracy mogłaby przysługiwać mniejsza lub większa liczba dni wolnych od pracy niż pozostałym pracownikom.
Wprowadzenie różnic w liczbie dni wolnych od pracy przysługujących pracownikom tylko na podstawie przyjętego przez danego pracodawcę rozkładu czasu pracy nie znajduje, zdaniem Trybunału, racjonalnego uzasadnienia. Przyjęte przez ustawodawcę kryterium zróżnicowania nie wynika, ani z cech osobowych pracownika, ani z charakteru jego pracy.
Wprowadzenie różnic w liczbie dni wolnych od pracy przysługujących pracownikom tylko na podstawie przyjętego przez danego pracodawcę rozkładu czasu pracy nie znajduje, zdaniem Trybunału, racjonalnego uzasadnienia. Przyjęte przez ustawodawcę kryterium zróżnicowania nie wynika, ani z cech osobowych pracownika, ani z charakteru jego pracy.
Dzień wolny = prawo pracownika do nieświadczenia pracy
Trybunał Konstytucyjny stwierdził ponadto, że zarówno niedziela, jak i święto, zgodnie z art. 1 ustawy o dniach wolnych od pracy są dniami wolnymi od pracy. Ponieważ jednak Konstytucja nie wiąże dni wolnych od pracy z niedzielami i świętami, lecz pozostawia to ustawodawcy, należy uznać, że niezależnie od funkcji święta i niedzieli, jako dni wolnych od pracy, istotą prawa gwarantowanego w Konstytucji jest uprawnienie pracownika do nieświadczenia w tym dniu pracy. Prawo to może być jednak ograniczone zgodnie z art. 31 ust. 3 Konstytucji przez zobowiązanie pewnych kategorii pracowników do świadczenia pracy także w niedziele lub święta.
Ze względu na brak okresu przejściowego, przepis straci moc z chwilą opublikowania wyroku w Dzienniku ustaw. Od tego dnia przywrócona zostanie zasada, że za każde święto przypadające w dzień wolny (poza niedzielą) będzie przysługiwał dodatkowy dzień wolny od pracy.
Ze względu na brak okresu przejściowego, przepis straci moc z chwilą opublikowania wyroku w Dzienniku ustaw. Od tego dnia przywrócona zostanie zasada, że za każde święto przypadające w dzień wolny (poza niedzielą) będzie przysługiwał dodatkowy dzień wolny od pracy.
Podstawa prawna: wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2 października 2012 r., sygn. akt: K 27/11,
art. 32 ust. 1, art. 66 ust. 2 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483),
art. 130 § 21 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94),
art. 1 ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. z 1951 r. nr 4, poz. 28).
art. 32 ust. 1, art. 66 ust. 2 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483),
art. 130 § 21 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94),
art. 1 ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. z 1951 r. nr 4, poz. 28).
Autor: Źródło: Trybunał Konstytucyjny
Tekst opublikowany: 5 października 2012 r.