Odsetki należą się tylko przy świadczeniu pieniężnym

Odsetek od zaległych odsetek możesz żądać dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa. Wcześniej będzie to możliwe, tylko jeśli po powstaniu zaległości Ty i Twój kontrahent zgodziliście się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy. Prawo do naliczania odsetek od odsetek mają natomiast instytucje kredytowe w przypadku udzielania pożyczek długoterminowych.

Szczególne zasady liczenia odsetek obowiązują w przypadku tzw. umów handlowych. Umowa handlowa to taka, której przedmiotem jest odpłatne dostarczanie towarów lub świadczenie usług, jeżeli strony zawierają ją w związku z wykonywaną przez siebie działalnością gospodarczą lub zawodową.

Zasady te stosuje się do transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są:

            1)         przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. nr 173, poz. 1807);

            2)         podmioty prowadzące działalność, o której mowa w art. 3 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej;

            3)         podmioty, o których mowa w art. 3 ustawy z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz.U. nr 19, poz. 177);

            4)         osoby wykonujące wolny zawód;

            5)         oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych;

            6)         podmioty zagraniczne prowadzące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorstwa na podstawie ustawy z 6 lipca 1982 r. o zasadach prowadzenia na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne (Dz.U. z 1989 r. nr 27, poz. 148 z późn. zm.).

Zasad tych nie stosujesz jednak w przypadkach:

            1)         długów objętych postępowaniami prowadzonymi na podstawie przepisów prawa upadłościowego i prawa układowego;

            2)         umów, na podstawie których są wykonywane czynności bankowe w rozumieniu art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 665,z późn. zm.);

            3)         umów, których przedmiotem jest świadczenie polegające na odpłatnym dostarczaniu towarów lub świadczeniu usług, finansowane w całości lub w części ze środków:

a)         międzynarodowych instytucji finansowych, których Rzeczpospolita Polska jest członkiem lub z którymi ma zawarte umowy o współpracy,

b)         pochodzących z bezzwrotnej pomocy Unii Europejskiej,

c)         pochodzących z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej;

            4)         umów, których stronami są wyłącznie podmioty, o których mowa w art. 5 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r. nr 157, poz. 1240, Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 - tekst jedn., Dz.U z 2003 r. nr 65, poz. 594 i nr 96, poz. 874).

Jeżeli strony w umowie przewidziały termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, wówczas jako wierzyciel możesz (z mocy samego prawa, bez żadnej umowy) żądać odsetek ustawowych za okres od 31. dnia po spełnieniu swojego świadczenia niepieniężnego i doręczeniu dłużnikowi faktury lub rachunku do dnia zapłaty, ale nie dłuższy niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego.

Jeżeli dłużnik, w terminie określonym w umowie albo wezwaniu, nie dokona zapłaty, a Ty spełniłeś swoje świadczenie niepieniężne (np. dostarczyłeś towar), przysługują Ci, bez odrębnego wezwania, odsetki w wysokości odsetek za zwłokę od zaległości podatkowej (chyba że uzgodniliście wyższe odsetki).

Tak więc od 30. dnia po spełnieniu swojego świadczenia, aż do dnia wymagalności, możesz żądać zapłaty odsetek ustawowych, a za czas od dnia wymagalności do dnia zapłaty - odsetki w wysokości odsetek od zaległości podatkowych. Jak widzisz, odsetki od zaległości podatkowych wynoszą obecnie mniej niż odsetki ustawowe! W związku z tym doszło do tego, że zapłata odsetek od zaległości podatkowych, zamiast bardziej dyscyplinować dłużników, tak naprawdę powoduje zmniejszenie ich obciążenia. W tej sytuacji pojawiły się opinie, że zamiast odsetek od zaległości podatkowych można żądać odsetek ustawowych. Sprawa ta nie jest jednak rozstrzygnięta.

Należności z tytułu zaległości dłużnika wynikających z umów handlowych wraz z odsetkami możesz dochodzić w postępowaniu nakazowym. Do pozwu musisz jednak dołączyć dowód spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego oraz doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku.

Korzystanie z ww. uprawnień jest Twoim (jako wierzyciela) prawem, nie zaś obowiązkiem. Jeśli więc uznasz, że z jakichś powodów nie warto żądać dodatkowych odsetek za przedłużony termin płatności (np. obawiasz się utraty kontrahenta), możesz powyższych zasad nie stosować.