Kolejne wyjaśnienia ZUS w związku z rocznym rozliczeniem składki na ubezpieczenie zdrowotne

Pytanie Czytelnika Portalu FK

Wyjaśnienia ekspertów Portalu FK

W zeznaniu PIT za 2022 rok mam określony dochód, od którego zapłaciłam podatek. W 2022 roku sprzedałam środek trwały, zakupiony wcześniej i wcześniej zamortyzowany, od którego nie płacę składki zdrowotnej. W PIT mam zatem  jeden dochód, a w ZUS dochód pomniejszony o tę kwotę . Jak zapisać na druku ZUS DRA, że chodzi o tę właśnie kwotę ,żeby nie było problemu z rozbieżnościami?

W deklaracji ZUS DRA należy wykazać dochód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. W deklaracji ZUS DRA nie można zawrzeć dodatkowych informacji.

Odpisy amortyzacyjne naliczone i zaliczone do kosztów podatkowych przed 2022 r. nie powiększają dochodu ze sprzedaży składnika majątku trwałego wchodzącego do podstawy wymiaru składki zdrowotnej. Ale nie zmniejszają też straty poniesionej na tej transakcji (która wpłynie na obniżenie podstawy wymiaru składki). Przepisy te mają również zastosowanie nie tylko do sprzedaży środka trwałego w 2022 r., lecz także w kolejnych latach.

W związku z powyższym może nastąpić sytuacja jak ta opisana w pytaniu. Chodzi o rozbieżność polegającą na tym, że w PIT-36 kwota dochodu będzie się różniła od wyliczenia składki zdrowotnej. Dlatego w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej należy ująć faktyczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej bez uwzględniania dochodu ze sprzedaży zamortyzowanego środka trwałego. Niestety nie można tego zrobić w inny sposób, tak aby było wiadome skąd wynika ta różnica. Ewentualnie ZUS może poprosić o wyjaśnienie w tej sprawie.

Podstawa prawna

• Art. 35–37 ustawy z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 20223 r. poz. 807).

Jakub Pioterek

Prowadzę działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym. W sierpniu wykupiony został z leasingu Mercedes Sprinter za 1.465,80 zł netto. Wpisany został do ewidencji środków trwałych z jednorazową amortyzacją. W kwietniu 2023 roku nastąpiła sprzedaż samochodu za 140.000 zł netto. Czy wartość sprzedaży powinna być uwzględniona w wyliczeniu składki zdrowotnej za maj?

Tak, do składki zdrowotnej będzie wzięty również dochód ze sprzedaży środka trwałego. 140.000-1465,80 = podstawa do zdrowotnej

W przypadku ustalania dochodu, o którym mowa w art. 81 ust. 2 i 2c u.ś.o.z., od przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku będących środkami trwałymi dochód ustalony z uwzględnieniem przepisów art. 24 ust. 2 ustawy o PIT zdanie drugie, nie jest powiększany o odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed dniem 1 stycznia 2022r. (art. 35 ustawy z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw).

Monika Brzostowska

Ustalając podstawę składki zdrowotnej przychód pomniejszam o zapłacone składki społeczne. W PIT-36L ujmowałam składki również za osobę współpracującą. Czy do podstawy składki zdrowotnej też ujmuje składki za osobę współpracującą czy tylko składki przedsiębiorcy? Obliczoną składkę porównuję z opłaconymi w roku składkowym składkami na u. zdrowotne. Czy biorę pod uwagę tylko składki przedsiębiorcy czy też osoby współpracującej?

Przedsiębiorca może odliczyć składki społeczne od dochodu zapłacone za osobę współpracująca jeśli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.  Rocznemu rozliczeniu składki zdrowotnej nie podlegają osoby współpracujące.

Odliczanie składek społecznych od podstawy składki zdrowotnej Zgodnie z przepisami ustawy zdrowotnej roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony jako różnica między sumą przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągniętych od początku roku, i sumą kosztów uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, poniesionych od początku roku. Tak ustalony dochód powinien być pomniejszony o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe zapłaconych od początku roku a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach. Dochód nie jest pomniejszany o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

W związku z powyższym osoba prowadząca działalność gospodarczą, która zgłosiła do ubezpieczenia osobę współpracującą może dla celów ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dokonać pomniejszenia przychodów z działalności gospodarczej zarówno o składki na ubezpieczenia społeczne opłacone w danym roku za siebie, jak i o składki zapłacone za osobę współpracującą, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu, na podstawie ustawy o PIT.

Kogo dotyczy roczne rozliczenie składki zdrowotnej Roczna składka zdrowotna to wysokość składki zdrowotnej obliczonej od rocznej podstawy opodatkowania przychodu lub dochodu pomniejszonego o zapłacone w trakcie roku składki społeczne (o ile nie zostały zaliczone do kosztów). W związku z powyższym roczne rozliczenia składki zdrowotnej będą musieli dokonać przedsiębiorcy, którzy w 2022 roku opłacali składkę zdrowotną od uzyskanego dochodu lub przychodu, są to przedsiębiorcy, którzy wybrali formą opodatkowania:

• skalę podatkową
• podatek linowy;
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej nie dotyczy podmiotów opłacających podatek w formie karty podatkowej, właścicieli jednoosobowych spółek z o.o. oraz spółek komandytowych, gdyż przez cały rok 2022 r. opłacali oni składkę zdrowotną w stałej wysokości. Rocznemu rozliczeniu składki zdrowotnej nie podlegają również osoby współpracujące.

W związku z powyższym przedsiębiorca rozliczający się ze składki zdrowotnej bierze pod uwagę wyłącznie składkę zdrowotną osoby prowadzącej działalność gospodarczą.

W związku z powyższym przedsiębiorca w sporządzanym za siebie rozliczeniu rocznym będzie uwzględniał składki na ubezpieczenie zdrowotne należne za rok rozliczeniowy, ale wyłącznie z tytułu własnego ubezpieczenia. Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacone za osobę współpracującą nie mają wpływu na ewentualną nadpłatę lub niedopłatę składki rocznej należnej za przedsiębiorcę.

Podstawa prawna

• Art. 81 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 2561).

Jakub Pioterek

Mam dochód powyżej miliona złotych. Czy trzeba wprowadzać dwa ZUS RCA tak jak w przypadku miesiąca musiałam zrobić jedno na 999999,99, a drugie na resztę. Tak dochód skumulował się w grudniu. Teraz przy rozliczeniu rocznym wyskakuje cały czas błąd krytyczny błędnie wypełniona suma miesięcznych należnych składek.

Rozliczając składkę zdrowotną w ujęciu rocznym należy zsumować i podać sumę należnych miesięcznych składek w ramach danej formy opodatkowania, z uwzględnieniem korekt dokumentów rozliczeniowych.

Błąd krytyczny, który uniemożliwia wysłanie dokumentów rozliczeniowych z rocznym rozliczeniem składki zdrowotnej „błędnie wypełniona suma miesięcznych należnych składek” oznacza, że suma rocznych składek wykazana w deklaracji i raporcie nie uzgadnia się z sumą miesięcznych składek z deklaracji i raportów za cały rok składkowy.  

W polach 09, 16 i 23 bloku rocznego rozliczenia należy podać sumę należnych miesięcznych składek w ramach danej formy opodatkowania. W tych polach powinny być uwzględnione składki wykazane w dokumentach rozliczeniowych złożonych za okres:

•          od lutego 2022 do stycznia 2023 r. dla formy opodatkowania – podatek liniowy, skala podatkowa,

•          od stycznia do grudnia 2022 r. dla formy opodatkowania ryczałt ewidencjonowany.

Być może w opisanej sytuacji program błędnie zsumował składki wykazane w deklaracjach ZUS RCA/DRA. W takim przypadku zalecałbym „ręczne” przeliczenie składek zapłaconych zgodnie z deklaracjami ZUS RCA/DRA w roku składkowym i porównanie ich z tym co widnieje na rocznym rozliczeniu. Może zdarzyć się, że program nie wliczył sumy z „podwójnego” ZUS RCA.

Podstawa prawna

Art. 81 ust. 2j, 2k, art. 82 ust. 10 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 2561).

Jakub Pioterek

Osoba prowadząca działalność gospodarczą ma podpisaną umowę ze sp. z o.o. na wykonywanie usług. Z umowy wynika ( i tak jest), że Spółka zapewnia tej osobie mieszkanie (ponieważ jest spoza miasta działalności spółki o ponad 100 km). Spółka zalicza płacony czynsz za najem mieszkania do KUP a osoba na JDG na podstawie dokumentu wewnętrznego wprowadza tę kwotę do swoich pozostałych przychodów do PKPiR w celu opodatkowania. Czy to jest prawidłowy sposób postępowania? Czy w JDG kwota czynszu wliczana jest do podstawy składki zdrowotnej.

Postępowanie jest prawidłowe. Przychód z tytułu udostępnienia mieszkania bierze się pod uwagę przy wyliczaniu składki zdrowotnej.

Przychodem z działalności gospodarczej są m.in. nieodpłatne świadczenia. W związku z tym, iż udostępnienia mieszkania następuje w związku z wykonywaniem działalności to należy uznać, że powstaje przychód właśnie z tego tytułu. Tym samym postępowanie podatnika prowadzącego działalność gospodarczą jest prawidłowe.

Spółka z o.o. ma prawo zaliczyć czynsz za najem mieszkania, jeśli wydatek ma na celu uzyskiwanie przychodów opodatkowanych CIT. Moim zdaniem warunek ten jest spełniony, gdyż mieszkanie jest udostępniane kontrahentowi w celu jak najlepszego wykonania zlecenia a tym samym generowania przychodów spółki.

W przypadku podatników opodatkowanych podatkiem liniowym oraz na zasadach ogólnych podstawą naliczania składki zdrowotnej jest dochód z działalności gospodarczej stanowiący różnicę między przychodem a kosztami podatkowymi. Do wyliczenia składki zdrowotnej nie bierze się przychodów niepodlegających PIT, z wyłączeniem niektórych przychód zwolnionych od PIT. W związku z tym, iż przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia w postaci udostępnienia mieszkania jest opodatkowany PIT, więc będzie on brany pod uwagę dla wyliczenia składki zdrowotnej.

Podstawa prawna

• Art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 2647),
• Art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 2587)
• Art. 81 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r.  poz. 2561)

Jakub Rychlik

Rozumiem, że do deklaracji DRA 04.2023 dla rozliczenia składki forma opodatkowania zasady ogólne podatek liniowy kwota dochodu osiągniętego z działalności gospodarczej w roku wpisujemy dane z PIT36l minus środki transportu sprzedane w pełni zamortyzowane ? Wychodzi nam wtedy roczna podstawa składki na ubezpieczenie zdrowotne. ZUS porówna te dane z PIT36L złożonym do Urzędu Skarbowego?

Nie należy brak dochodu z PIT-36L, a samodzielnie ustalić podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. ZUS ma porównywać dane z informacjami, jakie są w posiadaniu urzędu skarbowego.

Dochód do składki na ubezpieczenie zdrowotne to różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyłączeniem przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b, 152-154 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem art. 24 ust. 1-2b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Należy również pamiętać o przepisach dotyczących spisu z natury i środków trwałych. W przypadku ustalania dochodu, o którym mowa w art. 81 ust. 2 i 2c u.ś.o.z., od przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku będących środkami trwałymi dochód ustalony z uwzględnieniem przepisów art. 24 ust. 2 u.p.d.o.f. zdanie drugie, nie jest powiększany o odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed dniem 1 stycznia 2022 r. (art. 35 ustawy z 9.02.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw).

Przykład: Przychód ze sprzedaży środka trwałego: 25.000. Wartość początkowa: 35.000. Zakładam, że w 2022 i 2023 wartość odpisów amortyzacyjnych wyniosła 4.000 zł.

Dochód do składki zdrowotnej ze sprzedaży środka trwałego: 25.000 – 35.000 + x (kwota zaliczona w koszty do dnia sprzedaży rok 2022 i 2023, ale bez roku 2020 i 2021) = y

Zakładam, że w 2022 i 2023 wartość odpisów wyniosła 4.000 zł.

Dochód do zdrowotnej  ze sprzedaży środka trwałego wyliczę wtedy w następujący sposób: 25.000 – 35.000 + 4.000 =-6.000.

Monika Brzostowska

Rozliczenie rocznej składki zdrowotnej u przedsiębiorcy, który od 2023 roku zmienił formę opodatkowania z podatku liniowego na ryczałt ewidencjonowany. Przez cały 2022 prowadził działalność cały 2022 rok w i każdym miesiącu miał stratę podatkową. W jaki sposób wykazać na rocznej deklaracji ZUS DRA należną składkę zdrowotną za 2022 rok, kwotę do dopłaty/zwrotu?

Jeżeli w 2022 r. przedsiębiorca był opodatkowany wg skali podatkowej, a od stycznia 2023 r. podlega opodatkowaniu wg ryczałtu to rok składkowy będzie obejmował okres od lutego 2022 r. do grudnia 2022 r.

W deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA za kwiecień 2023 r. przedsiębiorcy opłacający w 2022 roku składkę na ubezpieczenie zdrowotne od przychodu lub dochodu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, po raz pierwszy dokonują jej rocznego rozliczenia.

Roczna składka zdrowotna to wysokość składki zdrowotnej obliczonej od rocznej podstawy opodatkowania przychodu lub dochodu pomniejszonego o zapłacone w trakcie roku składki społeczne (o ile nie zostały zaliczone do kosztów).

W związku z powyższym roczne rozliczenia składki zdrowotnej będą musieli dokonać przedsiębiorcy, którzy w 2022 roku opłacali składkę zdrowotną od uzyskanego dochodu lub przychodu, są to przedsiębiorcy, którzy wybrali m.in. opodatkowanie w formie podatku liniowego.

Co ważne w kontekście odpowiedzi na zadane pytanie w przypadku rozliczenia się na zasadach ogólnych rozliczeniu podlega rok składkowy, który obejmuje okres od 1 lutego 2022 r. do 31 stycznia 2023 r.

W związku z powyższym, jeżeli w 2022 r. przedsiębiorca był opodatkowany wg skali podatkowej, a od stycznia 2023 r. podlega opodatkowaniu wg ryczałtu to wyżej wskazany rok składkowy będzie krótszy. Dlatego w zeznaniu rocznym za 2022 r. osoba, o której mowa w pytaniu wskazuje jedynie składki zdrowotne zapłacone od lutego 2022 r. do grudnia 2022 r.  Styczeń 2023 r. rozliczy dopiero w rozliczeniu rocznym składki zdrowotnej za 2023 r.

Rozliczeniu podlega więc rok składkowy, który obejmuje okres od 1 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2022 r.

Obliczenie rocznej wysokości składki zdrowotnej będzie polegało więc na pomnożeniu stawki procentowej 4,9% przez kwotę rocznego dochodu. Minimalna wysokość podstawy wymiaru składki zdrowotnej w opisanym przypadku stanowi jedenastokrotność minimalnego wynagrodzenia. Dlatego jeśli okaże się, że roczny dochód jest niższy od tej wartości, to składkę należy opłacić od rocznej minimalnej podstawy.

W przypadku rocznego rozliczenia składki zdrowotnej przedsiębiorcy może się okazać, że wystąpi niedopłata lub nadpłata.

W przypadku, kiedy z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej wyniknie niedopłata, wówczas przedsiębiorca będzie musiał uregulować ją na bieżąco, czyli w terminie płatności składek za kwiecień 2023 r. – do 20 maja 2023 r.

W przypadku nadpłaty składki zdrowotnej należy postępować jak w przypadku innych nadpłat w ZUS, czyli w pierwszej kolejności ZUS w pierwszej kolejności zaliczy automatycznie nadpłatę na poczet zaległych składek, w następnej kolejności na poczet przyszłych płatności. W przypadku, w którym przedsiębiorca nie będzie miał zaległości, może złożyć wniosek o zwrot nadpłaty na swoje konto bankowe (wniosek musi być wówczas złożony w odpowiednim terminie).

Podstawa prawna

Art. 81 ust. 2j, 2k, art. 82 ust. 10 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity - Dz.U. 2022 poz. 2561);

Jakub Pioterek

Ustalając roczną podstawę składki zdrowotnej nie uwzględniam przychodów, które nie podlegają opodatkowaniu. Natomiast jeżeli chodzi o koszty uzyskania tych przychodów, czy nie uwzględniam również kosztów niepodatkowych (np. różnic kursowych itp.)?

Roczna podstawa składki zdrowotnej wynika ze złożonych do organu podatkowego formularzy PIT36 lub PIT 36L za 2022 rok.

Czyli dochód z działalności gospodarczej z uwzględnieniem poniższych informacji.

Zasadniczo zatem przychód z działalności gospodarczej powinien być ustalony na podstawie następujących pozycji formularzy podatkowych: PIT/B poz. 22 + PIT/IP poz. 16 + PIT-36 poz. 87 + PIT/SE poz. 21 + PIT/SE poz. 26 – PIT/B poz. 34 – PIT-36 poz. 246.

Następnie przychód taki powinien być pomniejszony o koszty uzyskania przychodu wyliczone jako: PIT/B poz. 23 + PIT/IP poz. 17 + PIT/SE poz. 22 + PIT/SE poz. 27 – PIT/B poz. 35. Na koniec przychód jest pomniejszany o składki na ubezpieczenia społeczne: PIT-36 poz. 220 o ile nie zostały zarachowane jako koszty uzyskania przychodów.

Należy jednak pamiętać, że dla celów ustalania dochodu na potrzeby wyliczenia składki zdrowotnej:

• nie uwzględnia się:
  • przychodów osiągniętych w miesiącach, w których ubezpieczony spełniał warunki do zwolnienia z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne na podstawie art. 82 ust. 8‒9a ustawy zdrowotnej; (emeryci osoby pobierające rentę, osoby z orzeczoną niepełnosprawnością jeśli spełniają ustawowe przesłanki)w takich przypadkach dla celów obliczania dochodu nie uwzględnia się także poniesionych w tych miesiącach kosztów uzyskania przychodów oraz opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne,
  • przychodów uzyskanych w okresie niepodlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu,
  • dodatnich różnic remanentowych (tylko przy rozliczaniu składki za 2022 r.),
  • wymogu zwiększenia dochodu ze sprzedaży środków trwałych o odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed 1 stycznia 2022 r.,
• uwzględnia się koszty uzyskania przychodów w rozumieniu ustawy o PIT zaliczone przed 1 stycznia 2022 r. do tych kosztów przy ustalaniu dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 26, art. 30c albo art. 30ca ustawy o PIT, w brzmieniu obowiązującym przed tą datą.

Wyżej wskazane różnice nie będą wynikały z formularzy podatkowych (jedynie przychody za okres zawieszenia działalności zostały ujęte w formularzach PIT).

Barbara Dąbrowska

Jak należy wykazać rozliczenie roczne składki zdrowotnej w RCA przedsiębiorcy, który zmienił formę opodatkowania w trakcie 2022 roku ze skutkiem od 01.01.2022 r. z ryczałtu na zasady ogólne. Czy należy również skorygować wszystkie raporty RCA od początku roku i wykazać w nich formę opodatkowania - zasady ogólne?

W przypadku zmiany formy opodatkowania z ryczałtu na skalę podatkową nie należy korygować raportów ZUS RCA. 

Na wstępie należy zaznaczyć, że w pytaniu zawarto dwie sprzeczne informacje. Nie można bowiem zmienić formy opodatkowania w trakcie roku ze skutkiem na 1 stycznia 2022 r. 
Dla przedsiębiorcy, który w 2022 roku jako formę opodatkowania wybrał ryczałt od przychodów ewidencjonowanych ustawodawca przewidział dwie możliwości zmiany formy opodatkowania z ryczałtu na skalę podatkową:  
1.    w trakcie roku od 1 lipca 2022 r. – wówczas przychody uzyskane od 1 stycznia do 30 czerwca są opodatkowane ryczałtem, a uzyskane od 1 lipca do 31 grudnia według skali podatkowej, przy czym w okresie tych sześciu miesięcy, a więc od lipca do grudnia 2022 r. przedsiębiorca może skorzystać z pełnej kwoty wolnej od podatku (30.000 zł) i stosować 12% podatku w ramach pełnego pierwszego progu podatkowego, czyli 120.000 zł,  
2.    na koniec roku – wówczas rozliczenie według skali obowiązuje dla całego 2022 r.

Przyjmując zatem, że chodzi o drugą opcję, a więc zmianę formy opodatkowania z ryczałtu ewidencjonowanego na skalę podatkową już po zakończonym roku kalendarzowym, przedsiębiorca będzie jej dokonywał dopiero w zeznaniu rocznym za 2022 rok. Nastąpi to poprzez złożenie specjalnie oznaczonego zeznania PIT-36, pomimo opłacania w trakcie roku podatku zryczałtowanego. Zaliczki już wpłacone do urzędu skarbowego (miesięczne lub kwartalne) nie podlegają przeliczeniu i trzeba je wykazać w zeznaniu rocznym PIT-36 za 2022 rok. Natomiast dochód bądź strata za 2022 rok ustalany jest w oparciu o zapisy dokonane w odtworzonej wstecz KPiR i także wykazywany w zeznaniu rocznym. Na tej podstawie, prawidłowe wyliczenie podatku dochodowego na zasadach właściwych dla skali podatkowej nastąpi bezpośrednio w zeznaniu rocznym PIT-36. Co istotne, dokonując rozliczenia rocznego za 2022 r., przedsiębiorcy opodatkowani na zasadach ogólnych, a wiec także ci, którzy zamienili ryczałt na skalę podatkową uwzględniają składki zdrowotne zapłacone za okres od lutego 2022 r. do stycznia 2023 r. (nie uwzględniają składki zdrowotnej zapłaconej za styczeń 2022 r.).
Zeznanie można było złożyć do 2 maja  2023 r., z uwagi na dni wolne przypadające 30 kwietnia i 1 maja 2023. 
Gdyby po zakończeniu 2022 roku podatnik złożył zeznanie roczne PIT-28, to utraciłby prawo do zmiany formy opodatkowania na skalę podatkową za ten rok.
Przechodząc na skalę podatkową po zakończonym roku, nowa forma opodatkowania obowiązuje dla przychodu z ryczałtu od stycznia 2022 roku. W rezultacie, przy kalkulowaniu dochodu przedsiębiorca ma prawo do uwzględnienia kosztów, które ponosił będąc na ryczałcie. Ponadto ma obowiązek:
•    sporządzić remanent na dzień 1 stycznia 2022 roku i 31 grudnia 2022 roku,
•    dokonać zapisów w KPiR od początku 2022 roku,
•    przechowywać dokumenty, na podstawie których rozpoznawał koszty uzyskania przychodów dla prowadzonej pozarolniczej działalności. 
W przypadku, gdy podatnik będzie chciał kontynuować rozliczenie według skali także w 2023 roku, powinien zaktualizować formularz CEIDG-1, ale już w obowiązującym terminie tj. do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskał pierwszy przychód w 2023 roku.
Przy zmianie formy opodatkowania ze skutkiem na 1 stycznia 2022 r. podatnik mógł skorzystać z rozliczenia się wspólnie z małżonkiem, czy też na zasadach przewidzianych dla osoby samotnie wychowującej dziecko.
Jeżeli przez cały 2022 rok przedsiębiorca odprowadzali składkę zdrowotną właściwą dla opodatkowania ryczałtem, tj. w kwocie zależnej od wysokości przychodu, a zdecydował się zmienić formę opodatkowania na koniec roku, musi na nowo przeliczyć tę składkę, ustalając jej wysokość jako 9% od równowartości dochodu w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który składka jest należna, z zastrzeżeniem, że nie może ona być niższa od 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli w 2022 r. od kwoty 270,90 zł (3010 zł x 9%). Trzeba także pamiętać, że ryczałtowcy mają prawo do odliczenia od przychodu 50% kwoty zapłaconych składek zdrowotnych. Przechodząc na skalę podatkową stracą to prawo, ponieważ przy opodatkowaniu według skali odliczenie nie przysługuje.  
W wyniku przeliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne może dojść do jej niedopłaty lub nadpłaty. Jej rozliczenia dokonuje się:
•    w zbiorczej deklaracji ZUS DRA sporządzanej za kwiecień 2023 r. (blok XII), jeżeli przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą jednoosobowo,
•    w imiennym raporcie ZUS RCA sporządzonym za kwiecień 2023 r. (blok III.F), jeżeli przedsiębiorca opłaca składki za inne osoby (np. pracowników, zleceniobiorców).
Nie sporządza się korekt imiennych raportów ZUS RCA przekazanych do ZUS za 2022 rok. Zasady regulowania niedopłaty składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz zwrotu nadpłaty są takie same niezależnie od formy opodatkowania. Gdyby więc w ostatecznym rozliczeniu wysokości składki zdrowotnej za 2022 rok przedsiębiorca wykazał opłacenie składek w kwocie niższej od należnej, niedopłatę trzeba uregulować do 20 maja 2023 roku. W przypadku nadpłaty można o jej zwrot wystąpić do 1 czerwca 2023 r. Zwrot następuje na podstawie wniosku przygotowanego przez ZUS, który składa się wyłącznie w formie elektronicznej. ZUS dokonuje zwrotu pod warunkiem braku zaległości na koncie płatnika składek lub zaległości z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, do zwrotu których został zobowiązany płatnik składek oraz złożenia wniosku najpóźniej do 1 czerwca 2023 r. W razie wystąpienia zaległości z tytułu składek lub nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych obciążających płatnika, kwota zwrotu podlega zaliczeniu na poczet tych zaległości.
W przypadku niezłożenia wniosku w terminie, przy jednoczesnym braku zaległości, o których mowa powyżej, kwota zwrotu podlega rozliczeniu na koncie płatnika składek do końca 2023 roku na zasadach określonych w art. 24 ustawy systemowej. Oznacza to, że ZUS z urzędu zaliczy nadpłatę na poczet zaległych lub bieżących składek.

• Podstawa prawna
  Ustawa z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r.,  poz. 1265).
• Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r., poz. 2647 ze zm.)
• Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r., poz. 2561 ze zm.).
• Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 20 grudnia 2020 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r., poz. 1349 ze zm.).

Magdalena Z Skalska

Osoba zmieniła wstecznie formę opodatkowania z ryczałtu na skalę. Na 2023 rok również wybrała skalę. Tworząc rozliczenie składki zdrowotnej za 2022 rok zaznaczam informacje o wstecznej zmianie i wypełniam część dla skali. Płatnik nie przyjmuje kwoty zapłaconych składek 12 x 1.007,81 zł tylko sam pobiera kwoty za rok składkowy z wysłanych deklaracji za okres luty 2022 - styczeń 2023. Czyli tracę zapłacona składkę za styczeń z opodatkowania ryczałtem. Czy to jest prawidłowe? Chyba wszystkie składki zapłacone za 2022 miały być zaliczone na poczet zmienionej formy.

Składka nie jest stracona, należy dodatkowo zaznaczyć X forma opodatkowania ryczałt poz. 19 DRA

• Poz. 20 – 0,00
• Poz. 21 – 0,00
• Poz. 22. – 0,00
• Poz. 23 – 1.007,81

Resztę program uzupełni czyli poz. 25 i 27 – 1.007,81 zł, czyli do zwrotu.

W ZUS pracują nad tym rozwiązaniem, ponieważ jeszcze tydzień temu „krzyczało” błąd krytyczny, każdego dnia pracują nad systemem, więc po aktualizacji komponentów wszystko powinno być w porządku.

Za 11 miesięcy, ponieważ rok jest od lutego 2022 rozliczy płatność ze skalą.

Barbara Dąbrowska

Jak rozliczyć składkę zdrowotną dla osoby która przestała prowadzić działalność gospodarczą z dniem 31.12.2022

Zgodnie z informacją z ZUS należy złożyć rozliczenie roczne wykazując podstawę zdrowotnej w dokumencie rozliczeniowym za 4/2023.

Potwierdza to ZUS w swoich wyjaśnieniach:  Z jakim kodem ubezpieczenia będzie trzeba wykazać płatnika, który zlikwidował działalność w trakcie roku 2022? Czy będzie możliwość wysłania DRA z kodem np. 051000 skoro płatnik został z tym kodem wyrejestrowany?

Tak, będzie możliwość wysłania deklaracji za kwiecień 2023 r, jeśli płatni zakończył prowadzenie działalności w trakcie 2022 r. W takim przypadku należy podać ostatni kod, z jakim zgłoszony był płatnik.” https://www.zus.pl/-/roczne-rozliczenie-sk%C5%82adki-na-ubezpieczenie-zdrowotne

Tomasz Krywan