AI w zakładzie pracy bez tajemnic dla związków zawodowych

Tak wynika z projektu nowelizacji ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, który został przygotowany przez sejmową komisję ds. cyfryzacji, innowacyjności i nowoczesnych technologii. Trafił on do Sejmu pod koniec kwietnia br.  

Wspomniany projekt przewiduje rozszerzenie katalogu przypadków, kiedy pracodawca jest zobligowany do udzielenia na wniosek zakładowej organizacji związkowej informacji niezbędnych do prowadzenia działalności związkowej.  

Przypomnijmy, że wspomniany wcześniej  katalog  został określony w art. 28 ust 1 ustawy o związkach zawodowych. Znalazły się w nim  w szczególności informacje dotyczące:

• warunków pracy i zasad wynagradzania,
• działalności i sytuacji ekonomicznej pracodawcy związanych z zatrudnieniem oraz przewidywanych w tym zakresie zmian,
• stanu, struktury i przewidywanych zmian zatrudnienia oraz działań mających na celu utrzymanie poziomu zatrudnienia,
• działań, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub podstawach zatrudnienia.

W ramach zmian, o których mowa, do  art. 28 ust. 1 komentowanej ustawy ma zostać dodany kolejny punkt, piąty. Na jego podstawie związkowcy będą mieli prawo wystąpić do pracodawcy także o informacje na temat  parametrów, zasad i instrukcji, na których opierają się algorytmy lub systemy sztucznej inteligencji, które mają wpływ na podejmowanie decyzji w sprawie warunków pracy i płacy, dostęp do zatrudnienia i jego utrzymanie, w tym profilowanie. Pracodawca zaś będzie zobowiązany takich informacji im udzielić.

Zmiany w omawianym zakresie projektodawcy tłumaczą tym,  że w obecnych czasach  pracownicy mogą nigdy nie spotkać swojego przełożonego. W skrajnych sytuacjach przełożony tych osób   znajduje się wręcz na innym kontynencie. Ich praca jest nadzorowana, regulowana i oceniana przez algorytmy, coraz powszechniej z wykorzystaniem mechanizmów tzw. sztucznej inteligencji. Tworzy to sytuacje, w których pracownik nie zna norm pracy, jakie są wobec niego stosowane, czy zasad, według  których jest oceniany. Pracuje więc coraz ciężej w obawie przed utratą części wynagrodzenia bądź zwolnieniem z pracy. W ocenie autorów projektu, taka asymetria informacyjna sprzyja wyzyskowi i omijaniu przepisów Kodeksu pracy.

Celem nowelizacji jest zatem adaptacja przepisów do zmieniających się realiów technologicznych. Stworzy ona organizacjom związkowym możliwość sprawdzenia, jakie normy faktycznie obowiązują w zakładzie pracy. Panuje bowiem powszechna zgoda co do tego, że dostęp do wspomnianych  informacji jest podstawowym prawem pracowniczym. Przy czym według autorów projektu, zmiany te nie przełożą się na realne koszty po stronie pracodawcy.

Nowelizacja wejdzie w życie po 14 dniach od jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Źródło:

• projekt ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych.