Kwestia rozwiązania spółki z o.o. niekiedy przysparza jej wspólnikom wiele kłopotów. Sytuacja jest jasna i klarowna, jeżeli pomiędzy wspólnikami istnieje zgoda co do chęci zakończenia dalszej działalności. Warto jednak wiedzieć, w jakich innych sytuacjach spółka ulega rozwiązaniu. Przeczytasz o nich w tym artykule.
Przesłanki rozwiązania spółki z o.o. wymieniono w art. 270 Kodeksu spółek handlowych (dalej: ksh). Są to:
- przyczyny przewidziane w umowie spółki,
- uchwała wspólników,
- ogłoszenie upadłości lub
- inne zdarzenia przewidziane prawem.
Przyczyny przewidziane w umowie spółki
Jedną z przyczyn rozwiązania spółki z o.o. są zdarzenia przewidziane w jej umowie. O tym, jakie dokładnie to będą okoliczności decyduje tylko i wyłącznie wola wspólników. Ich wystąpienie będzie podstawą wszczęcia postępowania likwidacyjnego. W takim przypadku nie ma konieczności, aby wspólnicy dodatkowo podejmowali uchwałę w przedmiocie rozwiązania spółki. Wystarczające jest samo zaistnienie przesłanek przewidzianych w umowie.
Jako przykład zdarzenia, w wyniku którego następuje umowne rozwiązanie spółki z o.o., można wskazać:
Jako przykład zdarzenia, w wyniku którego następuje umowne rozwiązanie spółki z o.o., można wskazać:
- upływ czasu, na jaki umowa została zawarta,
- zrealizowanie celu spółki określonego w umowie,
- brak możliwości zrealizowania celu, dla którego spółka została utworzona,
- utrata koncesji lub zezwolenia na prowadzenie działalności określonego rodzaju,
- powstanie określonej straty w kapitale zakładowym,
- nieosiąganie zamierzonych zysków.
Uchwała wspólników
Kolejną przyczyną rozwiązania spółki z o.o. może być podjęcie przez jej wspólników uchwały w tym zakresie. Motywy podjęcia tego typu decyzji mogą być różne. Najczęściej chodzi jednak o niemożność dojścia do porozumienia w zakresie dalszego funkcjonowania spółki. Inną przyczyną może być wystąpienie zdarzenia określonego w art. 233 ksh. Chodzi o sytuacje, w której bilans spółki sporządzony przez zarząd lub inny organ do tego upoważniony wykaże stratę przewyższającą sumę kapitału zakładowego, kapitałów rezerwowych oraz połowę kapitału zakładowego. W takim wypadku zarząd jest zobowiązany do niezwłocznego zwołania zgromadzenia wspólników, na którym zostanie podjęta decyzja odnośnie dalszego istnienia spółki. Będzie to albo uchwała o jej dalszym funkcjonowaniu, albo o rozwiązaniu.
Podjęcie przez wspólników uchwały o przeniesieniu siedziby za granicę wywołuje taki sam skutek prawny, jak podjęcie uchwały o rozwiązaniu spółki. Wynika to z faktu, że zgodnie z krajowymi przepisami spółka może mieć tylko jedną siedzibę; co więcej - siedziba musi znajdować się na terytorium Polski. Podjęcie uchwały w przedmiocie jej przeniesienia oznacza w konsekwencji konieczność przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego spółki w Polsce i ponowne jej utworzenie za granicą - w oparciu o przepisy obowiązujące w danym kraju. Jest to regulacja ograniczająca swobodę przedsiębiorczości. Uniemożliwia ona przeprowadzenie transgranicznego przekształcenia spółki, polegającego na zmianie jej formy prawnej z zachowaniem dotychczasowego bytu, czyli z tzw. zasadą kontynuacji działalności. Z powodu takich uregulowań, jeżeli chcielibyśmy przenieść działalność na terytorium innego kraju, wtedy spółka musi ponieść większe koszty.
Warto przy tym podkreślić, że przy podejmowaniu uchwał o rozwiązaniu lub przeniesieniu siedziby spółki za granicę należy zachować szczególną formę. Mianowicie muszą one zostać stwierdzone protokołem sporządzonym przez notariusza. W przeciwnym razie tego typu uchwała będzie nieważna z mocy prawa. Wyjątek od tej reguły stanowi sytuacja, w której spółka z o.o. została założona za pośrednictwem formularza. W takim przypadku uchwałę o jej rozwiązaniu można podjąć przy użyciu wzorca i opatrzyć przez wszystkich wspólników:
Podjęcie przez wspólników uchwały o przeniesieniu siedziby za granicę wywołuje taki sam skutek prawny, jak podjęcie uchwały o rozwiązaniu spółki. Wynika to z faktu, że zgodnie z krajowymi przepisami spółka może mieć tylko jedną siedzibę; co więcej - siedziba musi znajdować się na terytorium Polski. Podjęcie uchwały w przedmiocie jej przeniesienia oznacza w konsekwencji konieczność przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego spółki w Polsce i ponowne jej utworzenie za granicą - w oparciu o przepisy obowiązujące w danym kraju. Jest to regulacja ograniczająca swobodę przedsiębiorczości. Uniemożliwia ona przeprowadzenie transgranicznego przekształcenia spółki, polegającego na zmianie jej formy prawnej z zachowaniem dotychczasowego bytu, czyli z tzw. zasadą kontynuacji działalności. Z powodu takich uregulowań, jeżeli chcielibyśmy przenieść działalność na terytorium innego kraju, wtedy spółka musi ponieść większe koszty.
Warto przy tym podkreślić, że przy podejmowaniu uchwał o rozwiązaniu lub przeniesieniu siedziby spółki za granicę należy zachować szczególną formę. Mianowicie muszą one zostać stwierdzone protokołem sporządzonym przez notariusza. W przeciwnym razie tego typu uchwała będzie nieważna z mocy prawa. Wyjątek od tej reguły stanowi sytuacja, w której spółka z o.o. została założona za pośrednictwem formularza. W takim przypadku uchwałę o jej rozwiązaniu można podjąć przy użyciu wzorca i opatrzyć przez wszystkich wspólników:
- bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu lub
- podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP.
Ogłoszenie upadłości
Następną przesłanką rozwiązania spółki z o.o. jest ogłoszenie jej upadłości. Następuje to w sytuacji, gdy stanie się niewypłacalna, czyli:
- nie reguluje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych,
- jej zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jej majątku, a ten stan utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące.
Ważne! Zgłoszenia wniosku o przeprowadzenie postępowania upadłościowego powinien dokonać zarząd spółki w terminie dwóch tygodni od dnia spełnienia któregoś z warunków. Przekroczenie tego terminu może się wiązać dla nich z przykrymi konsekwencjami. Członkowie zarządu mogą bowiem zostać pociągnięci do odpowiedzialności - cywilnej i karnej, za powstałe w związku z tym zobowiązania spółki.
Pamiętajmy, że z wnioskiem o ogłoszenie upadłości spółki może wystąpić także jeden z jej wierzycieli.
Inne przyczyny
Kodeks, jako jedną z przyczyn rozwiązania spółki z o.o., wskazuje również inne zdarzenia przewidziane prawem. Jest to kategoria bardzo niedoprecyzowana. Przyjmuje się jednak, że zdarzenia te mogą wynikać z decyzji organu administracyjnego lub z orzeczenia sądu. Jako przykład możemy tutaj wskazać orzeczenie sądowe wydane przez sąd powszechny w przypadku gdy:
- nie zawarto umowy spółki,
- określony w umowie albo statucie przedmiot działalności spółki jest sprzeczny z prawem,
- umowa albo statut spółki nie zawiera postanowień dotyczących firmy, przedmiotu działalności spółki, kapitału zakładowego lub wkładów,
- wszystkie osoby zawierające umowę spółki albo podpisujące statut nie miały zdolności do czynności prawnych w chwili ich dokonywania.
Rozwiązanie spółki w trybie art. 271 ksh
Jedną z innych przyczyn rozwiązania spółki z o.o. jest także wydanie w tym zakresie orzeczenia przez sąd, w trybie art. 271 ksh. Przede wszystkim może to nastąpić w przypadku gdy osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki. Z problemem niemożności osiągnięcia celu spółki najczęściej mamy do czynienia, gdy została ona powołana w celu prowadzenia działalności w bardzo wąskim zakresie. Przykładowo, spółkę założono dla prowadzenia przedsiębiorstwa zajmującego się świadczeniem usług w zakresie ochrony osób i mienia, ale nie udało się uzyskać w tym celu koncesji.
Z kolei jako przykład innych ważnych przyczyn wywołanych stosunkami wewnątrz spółki można wskazać:
Jeżeli dojdzie już do wszczęcia takiego postępowania, sąd analizuje nie tyle zachowania poszczególnych wspólników czy rozstrzyga, która z wizji dalszej działalności spółki jest dla niej korzystniejsza, dokonuje natomiast obiektywnej oceny sytuacji z punktu widzenia możliwości osiągnięcia przez spółkę jej celu oraz możliwości dalszego prawidłowego funkcjonowania. Warto podkreślić, że pojęcie „prawidłowego funkcjonowania” nie zawsze będzie tożsame z akceptowanym przez większość wspólników dalszym modelem rozwoju działalności spółki.
Z kolei jako przykład innych ważnych przyczyn wywołanych stosunkami wewnątrz spółki można wskazać:
- brak możliwości podejmowania uchwał z powodu braku porozumienia pomiędzy wspólnikami,
- naruszenie uprawnień niektórych wspólników.
Jeżeli dojdzie już do wszczęcia takiego postępowania, sąd analizuje nie tyle zachowania poszczególnych wspólników czy rozstrzyga, która z wizji dalszej działalności spółki jest dla niej korzystniejsza, dokonuje natomiast obiektywnej oceny sytuacji z punktu widzenia możliwości osiągnięcia przez spółkę jej celu oraz możliwości dalszego prawidłowego funkcjonowania. Warto podkreślić, że pojęcie „prawidłowego funkcjonowania” nie zawsze będzie tożsame z akceptowanym przez większość wspólników dalszym modelem rozwoju działalności spółki.
Ważne! Z żądaniem rozwiązania przez sąd spółki w trybie art. 271 ksh teoretycznie wystąpić może również wspólnik spółki jednoosobowej. Znacznie prostszym sposobem w takim przypadku będzie jednak samodzielne podjęcie przez niego uchwały o rozwiązaniu spółki.
Drugim przypadkiem, w którym sąd może zastosować rozwiązanie spółki w trybie art. 271 ksh, jest okoliczność, gdy działalność spółki naruszająca prawo zagraża interesowi publicznemu. Z żądaniem rozwiązania spółki może wtedy wystąpić oznaczony w odrębnej ustawie organ państwowy.
Rozwiązaniu można zapobiec
Zaistnienie przesłanek rozwiązania spółki i wszczęcie postępowania likwidacyjnego szczęśliwie nie oznacza jeszcze, że spółka będzie zmuszona do zakończenia swojej działalności. Wspólnicy mogą - na podstawie art. 273 ksh - podjąć uchwałę o jej dalszym istnieniu. Mają na to termin do dnia złożenia wniosku o wykreślenie spółki z rejestru. Co ważne, uchwałę trzeba podjąć jednogłośnie, przy czym w głosowaniu nad nią muszą brać udział wszyscy wspólnicy.
Omawiane rozwiązanie nie jest jednak możliwe w dwóch sytuacjach:
Omawiane rozwiązanie nie jest jednak możliwe w dwóch sytuacjach:
- kiedy z żądaniem rozwiązania spółki wystąpił niebędący wspólnikiem członek organu spółki lub organ oznaczony w odrębnej ustawie,
- występują poważne braki w umowie, o których mowa w art. 21 ksh, np. nie zawiera ona postanowień dotyczących kapitału zakładowego.
Podstawa prawna: Art. 270, art. 271 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r., poz. 1578).
ustawa z 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 233).
ustawa z 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 233).
Autor: Małgorzata Skonieczna, aplikant radcowski z Kancelarii Radcy Prawnego Cezary Młotek